Perfectionisme bij een hoogbegaafd persoon is vaak een sterk aanwezig gegeven en gaat hand in hand met faalangst. Ze hebben hoge verwachtingen van zichzelf, zijn heel erg kritisch en willen ook nog eens voldoen aan de hoge verwachtingen van anderen, waardoor ze niet enkel het beste resultaat willen behalen, maar waardoor ze ook nog eens een volledig foutloos parcours willen afleggen. Daarom wordt fouten maken en falen gezien als een persoonlijke tekortkoming, in plaats van een leerproces. Hierdoor ontstaat faalangst.
Om met deze faalangst om te gaan, zullen ze als copingmechanisme uitstelgedrag gaan vertonen, wat dan weer een vicieuze cirkel met zich meebrengt: het vermijden van actie versterkt het gevoel van falen, wat het vermijden van actie als gevolg heeft...
Zo komen ze dus in de zogenaamde leerkuil terecht.
De leerkuil is een model dat het leerproces uitlegt en helpt begrijpen waarom leren soms moeilijk is.
Het beschrijft vier fasen:
- Start: je begint met vertrouwen en denkt dat je iets kunt leren of begrijpen.
- De kuil: je merkt dat het lastiger is dan gedacht. Dit veroorzaakt frustratie, onzekerheid of twijfel.
- Uit de kuil klimmen: met doorzettingsvermogen, hulp of nieuwe inzichten begin je vooruitgang te boeken.
- Succes: je bereikt begrip, vaardigheid en groei en voelt trots en voldoening.
Het benadrukt dat uitdagingen en fouten een normaal en noodzakelijk onderdeel zijn van leren. Het helpt je doorzetten en een groeimindset ontwikkelen.
Hoe kan je de leerkuil doorkomen?
- Groeimindset stimuleren: fouten zien als kansen om te leren in plaats van mislukkingen.
- Reële doelen stellen: realistische verwachtingen helpen de druk te verminderen.
- Zelfcompassie ontwikkelen: vriendelijker zijn voor jezelf en accepteren dat perfectie niet haalbaar is.
- Ondersteuning bieden: een veilige omgeving creëren waarin fouten maken mag.
Hoogbegaafden kunnen vaak veel baat hebben bij begeleiding die gericht is op het doorbreken van deze vicieuze cirkel.
De leerkuil gaat hand in hand met een fixed versus growth mindset (vaste-groeimindset).